Αρχές και Αιτίες Αθλητισμού
Η ενασχόληση με τον Αθλητισμό είναι προνόμιο πολλών ανθρώπων. Άλλοι ασχολούνται με αυτόν σε επαγγελματική βάση και άλλοι σε ερασιτεχνική. Οι Έλληνες ανήκουν στην κατηγορία των ανθρώπων που γνώρισαν από νωρίς τον αθλητισμό και τον αγάπησαν. Στους αρχαίους έλληνες ήταν γνωστή ως "αθλητική τέχνη". Ο αθλητισμός είναι πανάρχαιος θεσμός των αρχαίων ελλήνων. Ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία, το περιβάλλον, τον βαθμό ανάπτυξης της άμιλλας, την πείρα και το ποιον της αισθητικής διαπαιδαγώγησης κάθε φυλής που έζησε στην Ελλάδα πήρε και σχετική σημασία έκφραση και κατεύθυνση.
Μέχρι και στο σχολείο οι καθηγητές Φυσικής αγωγής μεταφέρουν στα παιδιά την αγάπη τους αυτή για τον αθλητισμό. Η φυσική αγωγή είναι το μόνο σχολικό μάθημα που στόχο έχει να προετοιμάσει τα παιδιά για έναν υγιή τρόπο ζωής και επικεντρώνεται στη συνολική τους σωματική και διανοητική ανάπτυξη, εμφυσώντας επίσης σημαντικές κοινωνικές αξίες όπως η δικαιοσύνη, η αυτοπειθαρχία, η αλληλεγγύη, το πνεύμα ομαδικότητας, η ανεκτικότητα και το ευ αγωνίζεσθαι.
Ο ρόλος του αθλητισμού στα Πολιτιστικά
Ο πολιτισμός είναι μια υπερκοινωνική δομή και ανήκει στην πολλαπλότητα της ανθρωπότητας. Είναι τμήμα του πολιτισμού, ένας κοινωνικός θεσμός με πολιτιστικές αξίες και συνθήκες της κοινωνίας. Η φυσική αγωγή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του κάθε πολιτισμού από τους πανάρχαιους χρόνους. Η καλλιέργεια του σώματος ήταν βασική ενασχόληση των πρωτόγονων ανθρώπων, γιατί αυτό έπρεπε να προσαρμοστεί στις συνθήκες της ζωής που απαιτούσαν σκληραγωγία, δύναμη, ταχύτητα και ευκινησία καθόσον τα μέσα που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι, για να εξασφαλίσουν τα αγαθά της ζωής προϋπέθεταν σωματική ρώμη, αντοχή και σβελτάδα. Στην εξέλιξη του ανθρώπου παρατηρούμε την μετάβαση της παρόρμησης του πρωτόγονου ανθρώπου σε έλεγχο του σύγχρονου ανθρώπου.
Σαν αθλητισμό θεωρούμε όλες τις σωματικές δραστηριότητες με τις οποίες κανείς επιδιώκει συνειδητά κάποια σωματική επίδοση όπως αυτή νοείται και πραγματώνεται από το κοινωνικό σύνολο. Αρχικά η επίδοση στον αθλητισμό σήμαινε για τον άνθρωπο απόκτηση σωματικού κάλλους και ανάπτυξη του μυϊκού συστήματος σε τέλειο βαθμό, για να εκτελεί με ακρίβεια τις εντολές του νου. Αλλά και πριν ακόμα από τη δημιουργία της πρώτης ανθρώπινης κοινωνίας, ο αθλητισμός, κατά κάποιο τρόπο, υπήρξε μια δεύτερη φύση για τον άνθρωπο, που χρησιμοποιούσε το τρέξιμο για την αναζήτηση της τροφής του ή για τη φυγή του μπροστά στον κίνδυνο, το ακόντιο και την πέτρα για τους ίδιους λόγους κλπ. Όλα αυτά δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η θεμελίωση των αρχών του αθλητισμού. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι ο αθλητισμός γεννήθηκε με τον άνθρωπο. Εξάλλου η κίνηση, που είναι χαρακτηριστικότατο στοιχείο για τον άνθρωπο, είναι αυτή καθ' εαυτή μια μορφή αθλητισμού, ακατέργαστη βέβαια. Σήμερα ο αθλητισμός έχει επικρατήσει σε παγκόσμια κλίμακα και συγκινεί όχι μόνο αυτούς που αθλούνται ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο εργάζονται για τον αθλητισμό, αλλά και τις πλατιές μάζες του κόσμου, που παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον τους αθλητικούς αγώνες και τις επιδόσεις των αθλητών. Ο χαρακτήρας του αθλητισμού είναι πολυεθνικός, οι κανόνες που τον διέπουν είναι κοινοί για όλα τα κράτη, επειδή ακριβώς σε μια αθλητική συνάντηση, τις περισσότερες φορές, παίρνουν μέρος αθλητές από πολλά διαφορετικά κράτη. Αυτό είναι ίσως και το μεγαλύτερο προτέρημα του αθλητισμού, η κατάργηση δηλαδή των γεωγραφικών ορίων, η απάλειψη του μίσους και των παθών (στα αρχαία χρόνια οι εχθροπραξίες σταματούσαν κατά τη διάρκεια των μεγάλων αθλητικών εκδηλώσεων), η συναδέλφωση αθλητών που όλοι αγωνίζονται για τον ίδιο σκοπό, το έπαθλο της νίκης. Τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα (διεθνείς αγώνες) καλύπτονται κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο από όλα τα μέσα ενημέρωσης (εφημερίδες, ραδιόφωνο, τηλεόραση), για την ταυτόχρονη πληροφόρηση των εκατομμυρίων φιλάθλων. Σήμερα με τον όρο "αθλητισμός" εννοούμε όλα τα αγωνίσματα που περιλαμβάνονται στο ολυμπιακό πρόγραμμα και χωρίζεται σε δύο μεγάλες γενικές κατηγορίες: Στον ελαφρό αθλητισμό (δρόμο, άλματα, ρίψεις, πένταθλο, δέκαθλο, αθλοπαιδιές), και στο βαρύ αθλητισμό (άρση βαρών, πάλη, πυγμαχία). Ο ρόλος του αθλητισμού στα πολιτιστικά είναι να προωθήσει τον πολιτισμό και να φέρει τη νεολαία πιο κοντά.
Αθλητισμός και Κοινωνικότητα
Ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος θα συμπεριφερθεί στο περιβάλλον έχει να κάνει και κατ' αντιστοιχία με τον τρόπο που συμπεριφέρεται ο άνθρωπος αναμεταξύ του. Για παράδειγμα μια κοινωνία αποδεσμευμένη από εξουσιαστικές τάσεις σε κάποιο βαθμό θεωρώ πως θα είναι και πιο αειφορική. Έτσι τεράστιο ρόλο παίζει το οικονομικό-πολιτικό σύστημα ανά εποχή και περιοχή. Πέρα από αυτό, ρόλο στο τρόπο που θα μεταχειριστεί μια κοινωνία το περιβάλλον, παίζει και ο πολιτισμός. Μέσα απ' όλα αυτά προκύπτουν αξίες και πρότυπα είτε πλαστά είτε αυθεντικά τα οποία αναμιγνύονται με όλα τ' άλλα και συνδιαμορφώνουν τη συμπεριφορά των ανθρώπινων κοινωνιών στο περιβάλλον. Ο αθλητισμός σαν θεσμός δημιουργεί ένα εννοιολογικό σύνολο που ρυθμίζει όχι μόνο τη συμπεριφορά των ασχολουμένων αλλά καθορίζει τις δραστηριότητες σε γενικά κοινωνικά πλαίσια. Ο αθλητισμός επιτελεί σημαντικές λειτουργίες για το κοινωνικό σύνολο γιατί συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας, του λαού, στην αύξηση της εργατικότητας και της παραγωγικότητας του λαού, στην στρατιωτική προετοιμασία για τον πόλεμο, στην κοινωνικοποίηση των νέων και στην ψυχαγωγία των μαζών. Επίσης, ανοίγει δυνατότητες για την ατομική ή ομαδική επίδοση και είναι ένα πρωτότυπο για τη διαπίστωση της επιτυχίας, για την δημιουργία του ομαδικού πνεύματος, για ομαδοποίηση και ευγενές ήθος, δηλαδή για σημαντικές κοινωνικές αρετές.
Ο θεσμός του αθλητισμού εμφανίζεται στην πράξη τόσο σαν άτυπος με χαλαρά πλαίσια, όσο και σαν τυπικός με αυστηρούς θεσμοθετημένους κανόνες. Άτυπος αθλητισμός είναι ο αθλητισμός του ελεύθερου χρόνου που γίνεται για καθαρά ψυχαγωγικούς λόγους και δεν είναι δεμένος σε συγκεκριμένους κανονισμούς. Τυπικός αθλητισμός είναι ο οργανωμένος αθλητισμός όπου οι σωματικές δραστηριότητες εκτελούνται βάση θεσμοθετημένων κανονισμών. Ο αθλητισμός επιτελεί πολλές λειτουργίες από τις οποίες άλλες είναι έκδηλες και άλλες λανθάνουσες. Έκδηλες λειτουργίες του αθλητισμού θεωρούνται οι ψυχαγωγία και η διατήρηση και βελτίωση της υγείας του ασκούμενου. Ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι όλο και αυξάνεται με γρήγορο ρυθμό, άγχος, και γεμίζουν με την ευθύνη. Εξαιτίας αυτού, ο καθένας χρειάζεται κάποιο χρόνο για να χαλαρώσετε και να έχει κάποια αναψυχή. Σύγχρονο τρόπο ζωής είναι η καθιστική ζωή, καθώς και τα γεύματα που τρώμε συχνά δεν είναι πολύ υγιές. Η άσκηση είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για την ανανέωση μας. Για τους λόγους αυτούς, αθλητικές δραστηριότητες αναψυχής είναι μερικές από τις καλύτερες αναψυχής μπορούμε να επιλέξουμε. Υπάρχουν πολλές επιλογές για χόμπι να παρέχουν σπορ αναψυχής. Μπορείτε ακόμη και θέλετε να μάθετε μερικές νέες ψυχαγωγικές αθλητικές δεξιότητες.
Η αθλητική δραστηριότητα στην πορεία του χρόνου και στην ιστορική εξέλιξη είχε να επιτελέσει πολλές και κατά περιόδους διαφορετικές κοινωνικές λειτουργίες γιατί αυτές ξεπηδούν από τις αναγκαιότητες της ίδιας της κοινωνίας. Στη σύγχρονη εποχή οι κοινωνικές λειτουργίες της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού μπορούν να συνοψισθούν στις εξής παρακάτω :
Α) Στην κοινωνικοψυχαγωγική και στην κοινωνικοσυναισθηματική λειτουργία
Β) Στην λειτουργία της ενίσχυσης και προφύλαξης της υγείας του ατόμου και ολόκληρου του λαού.
Γ) Στην λειτουργία της κοινωνικής αγωγής μέσα από την κοινωνικοποίηση
Δ) Στην λειτουργία της σύσφιξης των σχέσεων των μελών της κοινωνίας και των λαών για την ανάπτυξη της φιλίας και τη διατήρηση της ειρήνης
Ε) Στην λειτουργία της προβολής του κοινωνικού συστήματος και της χώρας.
ΣΤ) Στην λειτουργία της προετοιμασίας των νέων για το στρατό
Ζ) Στις άλλες κοινωνικές λειτουργίες
Ο άνθρωπος δραστηριοποιείται στον αθλητισμό ενεργητικά ή παθητικά δηλαδή σαν αθλητής ή σαν θεατής και στις δύο περιπτώσεις το πρωταρχικό συνειδητό κίνητρο του ατόμου. Με την αθλητική δραστηριότητα δημιουργούνται μεσω των κινήσεων, συναισθηματικές καταστάσεις που ικανοποιούν το άτομο ψυχικά. Αυτή η ψυχική ικανοποίηση αιτιολογείται με πολλές θεωρίες που έχουν σαν βάση τους την αναφορά κύρια στο παιχνίδι.
Η κοινωνικότητα είναι η τάση για συναναστροφή με τους άλλους ανθρώπους. Ο αθλητισμός και η συνεπακόλουθη σωματική εκγύμναση συμβάλλουν στην υγεία του σώματος αλλά και στην διάπλαση καλών χαρακτήρων. Το ανθρώπινο σώμα είναι κατασκευασμένο για φυσική κίνηση και ο καθιστικός τρόπος ζωής σχετίζεται με ασθένειες και πρόωρο θάνατο. Η συστηματική φυσική άσκηση συντελεί στην προαγωγή της υγείας και μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρδιοαγγειακών νοσημάτων, υπέρτασης, κάποιων μορφών καρκίνου και του σακχαρώδη διαβήτη. Με την άσκηση διατηρούνται υγιή τα οστά, οι μύες και οι αρθρώσεις. Βελτιώνονται οι λειτουργίες του αναπνευστικού συστήματος και γίνεται καλύτερη πρόσληψη οξυγόνου. Συγχρόνως αυξάνεται ο μεταβολισμός και ελέγχονται καλύτερα τα επίπεδα βάρους, λόγοι για τους οποίους οι περισσότεροι άνθρωποι γυμνάζονται ή ξεκινούν τις προσπάθειες για άσκηση. Επίσης, με την άσκηση αυξάνεται η ενεργητικότητα και επηρεάζεται η ψυχική διάθεση των ατόμων που γυμνάζονται συστηματικά. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η φυσική δραστηριότητα βελτιώνει την ψυχολογία, μειώνοντας τα επίπεδα άγχους και στρες, βελτιώνοντας τις διαταραχές διάθεσης όπως την κατάθλιψη, τον θυμό και την εξάντληση και αυξάνει την αυτοπεποίθηση σε συνδυασμό με την βελτίωση της εικόνας του σώματος. Οι αλλαγές στην ψυχολογία του ατόμου, κυρίως οφείλονται στην διατήρηση και τόνωση της σωματικής υγείας. Σε νευροφυσιολογικό επίπεδο, η άσκηση επιδρά στις ουσίες που παράγονται στον οργανισμό και επηρεάζουν την λειτουργία του εγκεφάλου. Επίσης η καλή λειτουργία του εγκεφάλου εξαρτάται άμεσα από την αιματική ροή η οποία επηρεάζεται από τις καρδιαγγειακές παθήσεις, το σάκχαρο και γενικότερα την μειωμένη οξυγόνωση των εγκεφαλικών κυττάρων. Η άσκηση είναι ο μόνος φυσικός τρόπος για την ανάπτυξη και διατήρηση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου άρα διατηρεί την καλή οξυγόνωση του εγκεφάλου.
Η άσκηση επηρεάζει την ψυχική υγεία και την ευεξία του ατόμου καθώς εκτός από τις φυσιολογικές αλλαγές δίνει στοιχεία εσωτερικών και εξωτερικών αμοιβών στο άτομο που γυμνάζεται. Ως προς τις εξωτερικές αμοιβές, η άσκηση μπορεί να επηρεάσει χαρακτηριστικά της προσωπικότητας όπως είναι η κοινωνικοποίηση και ο τρόπος ζωής του ασκούμενου. Η οποιαδήποτε μορφή κοινωνικοποίησης τονώνει την ψυχική υγεία του ατόμου. Επίσης η προσωπική βελτίωση αλλά και η εκπλήρωση των στόχων για άσκηση, βελτίωση και επίτευξη, αποτελούν εσωτερικούς παράγοντες επιβράβευσης του ατόμου. Οι παράγοντες αυτοί συντελούν στην αύξηση της αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης.
Η εικόνα του σώματος σχετίζεται με την αυτοπεποίθηση του ατόμου, με διαταραχές διάθεσης όπως είναι η κατάθλιψη, με αγχώδεις διαταραχές και με αισθήματα θυμού προς τον εαυτό αλλά και το κοινωνικό σύνολο. Ανεξάρτητα από την ηλικία ή το φύλο, η συστηματική άσκηση του σώματος συμβάλλει σε μια καλύτερη αυτοεκτίμηση και σε λιγότερα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας. Οι ψυχολογικές πιέσεις για την εικόνα του σώματος γίνονται ακόμα ποιο έντονες με τον βομβαρδισμό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία προβάλλουν μηνύματα για την ομορφιά και καθορίζουν τα πρότυπα. Η βελτίωση της εικόνας του σώματος με την συστηματική άσκηση βοηθάει το άτομο να αποδέχεται καλύτερα το σώμα του και τον εαυτό του και μειώνει τα επίπεδα των διαταραχών που προαναφέρθηκαν αλλά και το στρες. Το στρες υποχωρεί πιο εύκολα μετά από μια αθλητική δραστηριότητα, το περπάτημα, το κολύμπι την ποδηλασία ή άλλη μορφή άσκησης. Η άσκηση του σώματος, είναι πιο αποτελεσματική στη μείωση του στρες σε σύγκριση με άλλους τρόπους καταπολέμησης του στρες όπως για παράδειγμα οι τεχνικές χαλάρωσης.
Η κοινωνικό - συναισθηματική λειτουργία του αθλητισμού θεωρείται ότι πηγάζει από τη δομή της σύγχρονης κοινωνίας. Η θεωρία αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι ο αθλητισμός επενεργεί αντισταθμιστικά στην μονοτονία και στην ψυχική απομόνωση της καθημερινής εργασιακής ρουτίνας. Καθόσον το παιχνίδι είναι μια αμοιβαία επίδραση μεταξύ ατόμων και μια ενιαία δράση, του ενός δίπλα στον άλλον ή του μεν εναντίον του δε. Οπωσδήποτε όμως μέσα σε συλλογικά πλαίσια. Αυτό σημαίνει ότι το παιχνίδι, αθλητισμός διαρρηγνύει την περιορισμένη σφαίρα του ατόμου και δημιουργεί σε κάθε περίπτωση συλλογική δράση, κοινωνικότητα, συντροφική ζωή, παρέα. Από την άλλη πλευρά ο αθλητισμός επενεργεί σαν αντίβαρο δράσης εκεί όπου η μεγάλη ορθολογιστική λειτουργία της σημερινής βιομηχανικής κοινωνίας έχει επιβάλει στον άνθρωπο έναν απρόσκοπτο ρυθμό ζωής ο οποίος ελαχιστοποιεί τη δυνατότητα της ενεργητικότητας. Έχουμε αυξήσει τα καθημερινά προβλήματα μας και διαρκώς ζούμε κάτω από το άγχος του χρόνου. Οι δύο παράγοντες υποκινητικότητα και άγχος επιδρούν πολύ αρνητικά στην υγεία μας προκαλώντας πολλές και διάφορες ασθένειες.
Συμπεράσματα
Ο αθλητισμός σαν θεσμός αποτελεί ένα υποσύστημα, το οποίο αγκαλιάζει όλους όσους σχετίζονται με αυτόν κάθε άτομο δε που ασχολείται με τον αθλητισμό δέχεται τις κοινωνικοποιητικές επιδράσεις του δεδομένου συστήματος γιατί με την πάροδο του χρόνου αφομοιώνει πολιτικά στοιχεία αξίες και κανόνες που κυριαρχούν σε αυτό τον χώρο.
Είναι κοινά αποδεκτό ότι ο αθλητισμός μέσα από την άσκηση και την προπόνηση καλλιεργεί και διαπλάθει το σώμα τόσο στο σύνολο όσο και στα διάφορα μέρη και συστήματα ανάλογα με το άθλημα. Η τάση για επίδοση και επικράτηση δραστηριοποιεί τις δυνάμεις του ατόμου και επιστρατεύει όλο του το είναι έτσι επηρεάζεται η εργατικότητα, η αντοχή, η ικανότητα της αυτοσυγκέντρωσης και η ετοιμότητα του ατόμου για δράση.
Ο ανταγωνιστικός αθλητισμός ιδιαίτερα προβάλλει τα βασικά στοιχεία της ανθρώπινης ικανότητας για επίδοση, γιατί δείχνει ότι η υγεία, η σωματική επάρκεια και η αυτοπεποίθηση πρέπει να βελτιώνονται συνεχώς. Ακόμη ο αθλητής αποκτά σωματικές δεξιότητες και ικανότητες υψηλής στάθμης που τον διαφοροποιούν από τους μη ασκούμενους και επιβεβαιώνουν έναντι των ανθρώπων του παρελθόντος το ανεβασμένο πολιτιστικό του επίπεδο γιατί οι σημερινές αθλητικές επιδόσεις και τα ρεκόρ είναι δυνατά μόνο με την συμβολή της επιστήμης και της τεχνολογίας
Ο αθλητισμός ενισχύει και σταθεροποιεί την ικανότητα και την ετοιμότητα για κοινωνικά καθορισμένη δράση. Ο αθλητισμός θεωρείται σαν σύστημα με δικούς του κοινωνικούς κανόνες αξίες και ρόλους. Στον αθλητισμό το άτομο μαθαίνει τον τρόπο της κοινωνικής συμπεριφοράς όπως προσαρμογή στις απαιτήσεις της ομάδας αλληλεγγύη προς τους συναθλητές, συνεργασία ευγένεια.
Ο αθλητισμός μπορεί και λειτουργεί έτσι ώστε να αντισταθμίζει και να εξαλείφει ελαττώματα και αρνητικές συνέπειες, που απορρέουν από την αποτυχία της ευρύτερης κοινωνίας. Έτσι, κατορθώνει να κοινωνικοποιεί και να επανεντάσσει το άτομο στην μεγάλη κοινωνία κατά τα δικά της πρότυπα. Ακόμη, επιτυγχάνει να απαλείψει ή να εξισορροπήσει αρνητικές επιπτώσεις της μη ένταξης σε ορισμένες ομάδες της κοινωνίας δηλαδή ελαττώματα που έχουν σαν συνέπεια. Πχ τον περιορισμό της κινητικής έκφρασης, λόγω της έλλειψης αυτοπεποίθησης στις ατομικές ικανότητες ή την έντονη επιθετικότητα λόγω της υποκειμενικής αντίληψης του τυχόντος ατόμου ότι δεν ανήκει στην συγκεκριμένη κοινωνία ή ότι η κοινωνία του συμπεριφέρεται εχθρικά.
Ο Αθλητισμός μπορεί να προσφέρει σε όλους μια καλύτερη, μακρύτερη και
υγιέστερη ζωή.
• τη δημιουργία μιας πλατιάς και σταθερής βάσης στις ιδιότητες φυσικής κατάστασης και συναρμοστικής ικανότητας
• την εκμάθηση της τεχνικής (βασικής μορφής) όλων των αγωνισμάτων του κλασικού αθλητισμού
• την ανάπτυξη ορισμένων ψυχικών ικανοτήτων και αρετών, όπως το θάρρος, η επιμονή και η υπομονή, η αυτοκυριαρχία κα.
• την καλλιέργεια κοινωνικότητας, συνεργασίας και πειθαρχίας
• την ανάπτυξη ενδιαφέροντος και αγάπης για τον αθλητισμό
• τη συμμετοχή σε αγώνες (γύρους πόλεων για παράδειγμα) για την απόκτηση εμπειριών, και σε διάφορα αγωνίσματα του στίβου
• την εξακρίβωση της κλίσης κάθε αθλούμενου σε συγκεκριμένη ομάδα αγωνισμάτων (π.χ. ταχύτητες ή ρίψεις), βάσει των φυσικών και ψυχικών ικανοτήτων του
• Η σωματική άσκηση είναι ευεργετική για τον εγκέφαλο. Μεταξύ άλλων έχει αποτελεσματική αντικαταθλιπτική δράση.
• Βελτιώνει τις νοητικές λειτουργίες ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους. Πιθανόν να είναι σε θέση να προστατεύει από μορφές άνοιας όπως η ασθένεια Αλτσχάιμερ.
• Πώς όμως επενεργεί η σωματική άσκηση για να βοηθά την ψυχική κατάσταση και τις νοητικές λειτουργίες;
• Οι ενδορφίνες
• Μια πρώτη θεωρία για τις ωφέλιμες δράσεις της άσκησης στον εγκέφαλο, έχει σχέση με την παραγωγή ενδορφινών. Οι ενδορφίνες είναι φυσικές ουσίες που παράγονται στον ανθρώπινο οργανισμό και έχουν ανάλογες δράσεις με τις οπιοειδείς ουσίες όπως η μορφίνη και η ηρωίνη.
• Η παραγωγή των ενδορφινών που έχουν αναλγητικές ιδιότητες και ανακουφίζουν από τον πόνο, πιθανόν να είναι το αποτέλεσμα της καταπόνησης που υφίσταται το ανθρώπινο σώμα κατά την άσκηση.
• Το κατά πόσο οι ενδορφίνες ευθύνονται για τη βελτίωση της ψυχικής διάθεσης, αποτελεί θέμα συζητήσεων και ερευνών. Η διείσδυση των ενδορφινών στις δομές του εγκεφάλου, φαίνεται να είναι δύσκολη. Η καταπράυνση του πόνου είναι πιθανόν, αποτέλεσμα της δράσης των ενδορφινών στο νωτιαίο μυελό. Τα δεδομένα αυτά καθιστούν τη θεωρία των ενδορφινών ως μη ικανοποιητική από μόνη της για να εξηγήσει τις αντικαταθλιπτικές δράσεις της σωματικής άσκησης.
• Μετωπιαίοι λοβοί, ιππόκαμπος, σεροτονίνη, ντοπαμίνη
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η σωματική άσκηση ενισχύει τη δραστηριότητα των μετωπιαίων λοβών του εγκεφάλου και του ιππόκαμπου. Δεν είναι γνωστό πώς και γιατί συμβαίνει αυτό.
• Άλλες εργασίες σε πειραματόζωα, έδειξαν ότι η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα της σεροτονίνης, ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης. Οι εν λόγω ουσίες είναι νευροδιαβιβαστές που σχετίζονται με καλή ψυχική διάθεση. Νέα αντικαταθλιπτικά φάρμακα βοηθούν κατά της κατάθλιψης ενδυναμώνοντας τη δράση των ουσιών αυτών.
• Εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας (BDNF, Brain Derived Neurotrophic Factor)
• Ο εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας BDNF αυξάνεται από τη σωματική άσκηση. Ο παράγοντας αυτός βοηθά τα εγκεφαλικά κύτταρα να ζουν περισσότερο.
• Είναι πιθανόν ότι η σωματική άσκηση αυξάνοντας το νευροτροφικό παράγοντα, να προστατεύει από την άνοια λόγω αύξησης της διάρκειας ζωής των εγκεφαλικών κυττάρων που είναι ζωτικά για τις νοητικές και πνευματικές λειτουργίες.
• Επίσης πιστεύεται ότι ο παράγοντας BDNF βελτιώνει την ψυχική διάθεση καταπολεμώντας έτσι την κατάθλιψη.
• Παρά το γεγονός ότι δεν έχουν γίνει πλήρως κατανοητοί οι λόγοι για τους οποίους η σωματική άσκηση βελτιώνει την ψυχική διάθεση, το σημαντικό είναι ότι οι πλείστοι άνθρωποι αισθάνονται καλύτερα μετά από την άσκηση. Ίσως μια μέρα να καταλάβουμε καλύτερα τους μηχανισμούς και να μπορούμε καλύτερα να τους επηρεάζουμε για το καλό μας.
• Αναμένοντας όμως, μπορούμε να αρχίσουμε από τώρα για όσους δεν το κάνουν ήδη, να ασκούμαστε καθημερινά τουλάχιστον 30 λεπτά για μια καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία.
Δημήτρης Μπούκουρας
Κλινικός Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής
http://www.dimitrismpoukouras.gr/
